■ Dankzij het stadsarchief van Breda, mijn oud-collega's van BN De Stem, familie en vrienden, ben ik tot een indrukwek-
kende namenlijst gekomen. De uiteindelijke selectie heb ik zelf gemaakt. Opmerkelijk was dat iedereen die ik heb bena-
derd, direct ja zei op mijn verzoek voor een interview over hun geboortestad.
■ In BREDA BEVALT! streef ik niet naar volledigheid want ik weet dat er meer dan 28 bekende Nederlanders hun wieg in
Breda hadden staan. Wellicht dat een andere auteur zich geroepen voelt om in de toekomst deel twee te gaan maken.
■ Een jaar lang heb ik met veel plezier aan dit boek gewerkt. Omdat het een non-budgetproject betrof, was ik aangewezen
op de belangeloze medewerking van een groot aantal mensen. Ik wil allereerst de 28 hoofdpersonen van BREDA BEVALT!
hartelijk bedanken voor hun enthousiaste medewerking en vertrouwen. Zonder die prettige samenwerking was het
boek niet geworden wat het nu is.
■ Ik dank grafisch ontwerper Jeroen Jas, fotograaf Certjan Koeken, tekstadviseur Piet Rasenberg en mede-eindredacteur
Pim Cluistra. Zonder deze vier personen had ik dit project nooit kunnen voltooien. Tot slot wil ik, naast alle sponsors,
twee Pauls bedanken: Paul de Leeuw die de titel bedacht en professor dr. Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en
Cultureel Planbureau, die het voorwoord heeft geschreven. Laatstgenoemde is niet in Breda geboren maar wel getogen.
Martijn Jas, november 2001

■ Dit is een Bredaas verhaal, maar zoals alle verhalen in dit boek is het ook een persoonlijke getuigenis van de geschie-
denis van de modernisering van Nederland. Zelfs bisschop Ernst praat nauwelijks meer over de kerk, die zo lang zijn
stempel op het leven van de stad heeft gedrukt. De oude industrieën zijn bijna net zo snel verdwenen. Toch is de welvaart
groter dan ooit. De armoede in het Westeinde, waar Corry Konings van vertelt, bestaat niet meer. Ook wie het nu niet
breed heeft, is er toch altijd nog veel beter aan toe dan de arbeider, onderwijzer of ambtenaar van vijftig jaar geleden.
Nette armoede was het bij Filip Bolluyt en vele anderen, met geen geld voor een auto, vakantie, of zelfs maar een paar sport-
schoenen. Standsverschillen kon je nog zien en ruiken. Het geld woonde niet in het Noorden en het Westen, steeds min-
der ook binnen de singels, de wereld van Henri van den Biesen. De Baronielaan en de Ginnekenweg vormden de coördinaten
van het echte Breda, en dat is nog steeds zo. Daar staan de mooiste huizen en liggen de beste scholen, de hockey- en
tennisvelden. Hans van Mierlo groeide op aan de Ginnekenweg, net als Eric Albada Jelgersma. Onno Ruding woonde
aan de Baronielaan.
■ Een onzichtbaar verschil met vroeger is de zoveel gemakkelijker acceptatie van een carrière in de kunst, de muziek
of de sport. Remco van Wijk, Tijs Verwest, Beertje van Beers en Joris Rasenberg - de jongste generatie bekende Bredanaars -
hebben opvallend vaak met steun van hun ouders kunnen doen wat ze graag wilden en waar ze graag goed in wilden
zijn. De oudere generatie had wat dat betreft minder te kiezen, behalve als je, zoals Moniek Toebosch, zelf uit een artistiek
nest komt. Iemand als Corry Brokken had alles tegen. In haar jonge jaren was er ook nog geen spoor van het uitgaansleven,
dat midden jaren zestig al zo groot was, dat ik als eerstejaars Utrecht een dood water vond. Een kunstacademie als St. Joost
had je daar niet en het studentenleven speelde zich nog volledig binnen de muren van de sociëteiten af. Utrecht is ove-
rigens inmiddels erg op Breda gaan lijken, zoals trouwens alle Nederlandse binnensteden 'bourgondischer' geworden
zijn. Een raar begrip eigenlijk, want in Breda was vroeger echt ook niet veel te doen. Wie uit wilde gaan, ging naar Antwerpen.
In de levensverhalen is dan ook een generatiebreuk te bespeuren in de waardering van de sfeer van Breda. Wie er voor 1960
is opgegroeid, herinnert zich een andere, veel burgerlijker en bekrompener stad dan wie Breda 'bevrijd' heeft meegemaakt.
De discrete charme van de binnenstad is pas laat ontdekt. Op het nippertje trouwens, want het gemeentebestuur had
toch meer een soort tweede Tilburg in gedachten.
■ De warme gevoelens van veel Bredanaars voor hun geboortestad strekken zich dan ook niet uit tot hun bestuurderen. Dat
is wederzijds, want de interesse van het stadsbestuur in zijn min of meer beroemde zonen en dochters - van Marga Minco
tot Maria Coos en Hugo Haenen, van Paul den Hollander en Pieter Laurens Mol tot Josine van Dalsum - grenst aan ver-
waarlozing. Nog altijd is over de eindeloze buitenwijken die Breda aan alle kanten omringen de toren van de Grote Kerk
te zien. 'Te wit' vindt Dimitri van Toren, maar Jean-Paul van Gastel beklimt enthousiast alle bijna 400 treden en ik vind
het nog altijd de mooiste gotische kerk van Nederland. De toren bepaalt het beeld van de stad, die hoorbaar wordt in de
taal die door Ruud Benard in heel Nederland synoniem is geworden voor gezelligheid. Die taal heb ik nooit gesproken,
maar ik hoor hem nog altijd graag. Breda bevalt.
Paul Schnabel