HEEMKUNDEKRING
OP DE BEEK
PRINSENBEEK
Beeldbank Bibliotheek
|
|
HEEMKUNDEKRING
|
|
|
|
|
Klik op deze tekst voor een 100% weergave van bovenstaande afbeelding |
|
| Boeknummer | : | 00273 |
|---|---|---|
| Titel | : | Hage, Werkgroep Haagse Beemden |
| Auteur(s) | : | Dirven, Herman |
| Verschijningsjaar | : | 1983-1984 |
| Beschrijving | : | Hage, Werkgroep Haagse Beemden nr 36, 37, 38, 38, 40, 41 en 42. 1983-1984 Geschiedenis van Princenhage en Prinsenbeek VOORWOORD Wederom een zeer dik nummer van Hage, waarin we het vijfde deel van de geschiedenis van Princenhage-Prinsenbeek behandelen. Het betreft een zéér korte periode van maar net twintig jaar, maar wel een zéér belangrijk tijdvak, omdat juist in die jaren alles veranderd is. Zoals we nu ons programma verder kunnen overzien, zullen de acht delen van de geschiedenis „Hage” als volgt verschijnen: Deel I Omschrijving Prehistorie en Middeleeuwen tot 1327 Hage nr. 26 Verschijnt rond of is verschenen op november 1979 II De late Middeleeuwen 1328-1490 Hage nr.27-28 Verschijnt rond of is verschenen op december 1980 III Voorspel en 80-jarige oorlog 1491-1647 Hage nr. 29-30 Verschijnt rond of is verschenen op december 1981 IV Ten tijde van de Generaliteit 1638-1793 Hage nr. 31-35 Verschijnt rond of is verschenen op september 1983 V De Franse en Bataafse Tijd 1794-1814 Hage nr. 36-42 juli 1985 VI Negentiende eeuw 1815-1913 Hage nr.43-48 wordt verwacht eind 1986 VII Eerste helft Twintigste eeuw 1914-1940 Hage nr. 49-54 wordt verwacht eind 1988 VIII Princenhage (Breda West) en Prinsenbeek 1941-heden Hage nr. 55-60 wordt verwacht eind 1990 IX Registes 61 medio 1991 Opmerking. DEEL V GESCHIEDENIS VAN PRINCENHAGE - PRINSENBEEK 1794-1814 OF „HAGE” ALS MUNICIPALITEIT IN DE BATAAFSE EN FRANSE TIJD door HERMAN DIRVEN INHOUD Geschiedenis van Princenhage-Prinsenbeek over het tijdperk 1794-1814 of de Bataafse en Franse tijd -in de municipaliteit van Hage -in het land van Breda -in - het Departement van Schelde en Maas 1795-1801 het Departement Brabant 1801-1810 het Departement des deux Nèttes 1810-1813 5.1. Geschiedenis van 1794-1814 11 5.2. Municipaliteit Hage 79 5.3. Kerkelijk leven in de Hage 143 5.4. Gebouwen en bouwwerken 211 5.5. Sociale ontwikkeling 258 5.6. Economische ontwikkeling 287 5.7. Juridische aspecten 313 5.8. Nabeschouwing 325 5.9. Notities 328 5.1. GESCHIEDENIS VAN HAGE 1794-1814 11 5.1.1. Algemene schets geschiedenis Hage (Princenhage-Prinsenbeek 1795-1814) 11 5.1.1.1. Hage in het Departement van de Schelde en Maas in de Bataafse Republiek 1795-1801 11 5.1.1.1.1. Het voorspel en de laatste jaren van Staats-Brabant 12 5.1.1.1.2. Patriotten en Sociëteiten 15 5.1.1.1.3. Driemaal een vrijheidsboom in Hage 19 5.1.1.1.4. De oorlogsschade 20 5.1.1.1.5. De eerste twee jaren van de Franse Tijd 1795-1797 20 5.1.1.1.6. Hage in de periode 1798-1801 23 5.1.1.1.7. Het oorlogsgeweld rond de eeuwwisseling 24 5.1.1.1.8. De moord op Francis Coolen 24 5.1.1.2. Hage in het Departement Brabant 25 5.1.1.2.1. Geleidelijke overgang op landelijk niveau van volkssouvereiniteit naar dictatoriaal bewind in de Bataafse Tijd 27 5.1.1.2.2. Het einde van de Bataafse Republiek 28 5.1.1.3. Hage in het Koninkrijk Holland (1806-1809) 29 5.1.1.4. Hage in het Keizerrijk Frankrijk 1809-1813 33 5.1.1.4.1. Bezoek van Napoleon aan de nieuwe gedeelten van het Keizerrijk Frankrijk 33 5.1.1.4.2. Gevolgen van de inlijving bij Frankrijk 35 5.1.1.4.3. De Conscriptie 36 5.1.1.5. De bevrijding van de Hage (10-25 december 1813) 39 5.1.1.5.1. De laatste oorlogsaktiviteiten 39 5.1.1.5.2. Oorlogsschade in 1813 te Princenhage 41 5.1.1.5.3. In bevrijd Hage. Nu weer Princenhage 47 5.1.2. Buurtschappen, Gehuchten en Dorpen in de Hage 51 5.1.3. Wegen en Waterwegen 54 5.1.3.1. Wegen in de bebouwde kom van Princenhage en (Prinsen)Beek 54 5.1.3.2. De nieuwe Staatsbaan Antwerpen - Breda 55 5.1.3.3. De andere wegen in de Hage 62 5.1.3.4. Postritten en Postroutes over het grondgebied van Hage in de Franse tijd (745) 64 5.1.3.5. De Waterwegen 65 5.1.4. Grootte en grenzen 66 5.1.5. Inwoners in de Hage 1795-1814 73 5.1.5.1. Volkstellingen 73 5.1.5.2. De burgerlijke stand 74 5.1.5.3. Huisnummering 76 5.1.6. Bescherming en veiligheid 76 5.2. MUNICIPALITEIT HAGE 79 5.2.1. Overzicht en inleiding 79 5.2.2. Municipaliteit of Gemeenteraad in 1795-1813 83 5.2.2.1. Verkiezingen in 1795 83 5.2.2.2. De tweede verkiezingen in de Hage op 22 maart 1798 88 5.2.2.3. De derde verkiezingen in de Hage op 23 juli 1798 91 5.2.2.4. Vierde en volgende verkiezingen in de gemeente Hage 1799-1813 96 5.2.2.5. Overzichtslijsten Gemeentebestuurders van de Hage 1795-1813 99 5.2.3. Gezworenen, Gemeentemannen of Gecommtteerden (Commissonés) ... 107 5.2.4. Schout en Maire in de Franse tijd 108 5.2.4.1. Jan Adriaan Rijcken 108 5.14.2. Johannes van Genk Schout ad interim 23-3-1795/22-3-1798 110 5.14.3. Frans Peter Leyten Schout (ad interim) 23-3 tot 22-7-1798 115 5.2.4.4. Adriaan van Genk Schout (ad interim) 4-8-1798/1803 119 5.14.5. Mr. Christiaan Pels Rijcken Substituut-Schout-Civiel 1803-1810 120 5.14.6. Willem Frederik Graaf van Bylandt Maire in de Hage 1810-1813 128 5.2.5. Ambtenaren en functionarissen van het Dorpsbestuur van de Hage in de Franse lijd 1795-1813 134 5.2.5.1. Secretarissen/Griffier (1794-184) 134 5.15.2. Ontvangers 137 5.15.3. Vorsters en Gerechtsdienaren 138 5.2.6. De Landsvergadering in het Land van Breda 139 KERKELIJK LEVEN IN DE HAGE 1794-1814 143 5.3.0. Inleiding 143 5.3.1. St. Martinusparochie en teruggave van de oude Martinuskerk 148 5.3.1.1. Pastoor Johannes Vlaminckx (1773-1799) 148 5.3.1.2. Pastoor Arnoldus van Arendonck 1799-1826 154 5.3.1.3. Kapelaans in de Martinusparochie 155 5.3.1.4. De Sint Martinuskerk, ook genaamd Grote Kerk, weer aan de Katholieken ]56 5.3.1.4.1 Inleiding 156 5.3.1.4.2. De discussies over het Kerkbezit 157 5.3.1.4.3. Taxatie Kerk en Kerkgoederen 160 5.3.1.4.4. De definitieve teruggave 161 5.3.I.5. Het parochieleven in de Sint Martinusparochie van 1795-1814 165 5.3.1.5.1. Het Kerkbestuur van de Sint Martinusparochie in de Hage 165 5.3.1.5.2. De Financiën van de parochie 168 5.3.1.5.3. Het wel en wee van de parochie van Sint Martinus in de periode 1794-1814 175 5.3.2. De nieuwe Parochie en Kerk op de Beek 1796 179 5.3.2.1. Enkele belangrijke zaken vooraf 179 5.3.2.1.1. Beek een sub-centrum in de Hage en als kleine bedevaartsplaats (813) 179 5.3.2.1.2. Kapel van Sinte-Geertrudis op de Beek 182 5.3.2.1.3. Begin eigen parochie op de Beek 183 5.3.2.2. Stichting nieuwe parochie op de Beek 23 juni 1796 en benoeming (bouw)-pastoor Adrianus Oomen 189 5.3.2.3. Eerste pastoor van de Beek: Adrianus Oomen 1796-1823 192 5.2.3.4. De eerste jaren van de nieuwe parochie Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming op de Beek 195 5.3.2.5. Het wel en wee van de jonge zelfstandige Beekse Kerkgemeenschap in de periode 1797-1814 200 5.3.3. De Protestantse gemeente 1795-1814 200 5.3.3.1. Inleiding 200 5.3.3.2. Hervormde predikanten in de Hage 1794-1814 200 5.3.3.3. Het afstaan van de grote Protestantse Kerk aan de Katholieken in de Hage 201 S.3.3.4. Een nieuw begin in de woning van de Dominee aan de Dreef 204 5.3.4. Kerk en politiek 206 5.4. Gebouwen en Bouwwerken 211 5.4.0. Inleiding en bouwactiviteit 211 5.4.1. Boerderijen 213 5.4.1.1. Voorbeeld (Muizenberg) 213 5.4.1.2. De ontwikkeling van het Princenhaagse boerderijtype 216 5.4.1.2.1. Woonhuis en daaraan vastgebouwde stal 216 5.4.1.2.2. Vlaamse schuur 222 5.4.1.2.3. Karkooi en gerijhok (sjeeshok) 224 5.4.1.2.4. Bakhuis 225 5.4.1.2.5. Welput 226 5.4.2. Kastelen 232 5.4.3. Landhuizen en Herenkamers 232 5.4.3.1. Landhuis Mastland 232 S.4.3.2. Huize Hazard 238 5.4.4. Burgerhuizen en landarbeiderswoningen 240 5.4.5. Kerken en Kapellen 242 5.4.5.1. Nieuwe (eerste) Kerk op de Beek 242 5.4.5.2. De Sint Martinuskerk in de Hage 243 5.4.6. Openbare gebouwen in de Hage 247 5.4.6.I. Het Dorpshuis van de Hage 247 5.4.6.2. Het schoolgebouw in Hage-Dorp 249 5.4.63. De school op de Beek 249 5.4.6.4. Duitenhuisje op de Steenweg 252 5.4.6.S. Dorpsbestuur aanbestedingen 253 5.4.7. Herbergen 256 5.4.8. Molens en fabrieken 256 5.4.9. Bijzonderheden over gebouwen uit deze periode 1795-1814 257 5.5. SOCIALE ONTWIKKELING VAN DE DORPSGEMEENSCHAP 258 5.5.1. Armenzorg 1794-1814 258 5.5.1.1. De armmeester of ontvanger van de commissie van weldadigheid 259 5.5.1.2. Het aantal armen in de Hage 260 5.5.I.3. Geldmiddelen van de armenkassen 261 5.5.2. Gezondheidszorg 263 5.5.2.I. Artsen en Heelmeesters en Vroedvrouwen 263 5.5.2.2. De gezondheidszorg ook een zorg van de Gemeente 264 5.5.3. Het onderwijs in de Hage 266 5.5.3.1. De wet op het lager onderwijs 267 5.5.3.2. De schoolmeesters 267 5.5.3.3. Adrianus Oomen, eerste schoolopziener in Breda en omliggende dorpen, van 1803-1813 273 5.5.4. Volksleven en gebruiken 274 5.5.4.1. Karnaval of Vastenavondviering 274 5.5.4.2. Kermis 278 5.5.4.3. Bruiloft 281 5.5.4.4. Begrafenis 281 5.5.4.5. Een zeer bijzonder feest van Sint Napoleon 284 5.6. ECONOMISCHE ONTWIKKELING VAN DE DORPSGEMEEN SCHAP HAGE TUSSEN 1794-1814 287 5.6.1. Economisch inzicht 1794-1814 287 5.6.2. Inkomsten en uitgaven in de Hage 290 5.6.2.1. Verpondingen 291 5.6.2.2. Het maatboek en het kadaster 293 5.6.3. De agrarische economie 295 5.6.3.1. De polders in de Haagse Beemden 295 5.6.3.2. De landbouw in de Franse Tijd 295 5.6.3.2.1. De producten van land- en tuinbouw 295 5.6.3.2.2. Het veebezit in de Hage 1796-1814 296 5.6.3.2.3. Verdere betekenis van het veebezit 299 5.6.4. Niet agrarische beroepen 393 5.6.4.1. Verdeling naar beroepen 303 5.6.4.2. De molenaars in de Hage 1794-1814 307 5.6.4.3. (Beroeps)militairen geboren of wonend in de Hage 309 5.6.5. Geld en munten 310 5.7. JURIDISCHE ASPECTEN IN DE MUNICIPALITEIT HAGE 1795-1814 313 5.7.0. Inleiding 313 5.7.1. De rechterlijke macht 314 5.7.2. De Hoofd- en Leenbank 315 5.7.3. Rechtspraak 1795-1814 316 5.7.4. Notariaat 321 5.7.4.1. Korte voorgeschiedenis 1585-1645 321 5.7.4.2. Her-oprichting notariaat Princenhage in 1812 322 5.7.4.3. De notarissen te Princenhage 1812 tot heden 323 5.8. NABESCHOUWING OVER DE PERIODE 1795-1814 IN DE MUNICIPALITEIT DE HAGE OFWEL DE BATAAFSE EN FRANSE TIJD IN PRINCENHAGE-PRINSENBEEK 325 5.9. NOTITIES 328 |
| Medium | : | Tijdschrift |
| Taal | : | Nederlands |
| Uitgever | : | Drukkerij Perfect Prinsenbeek |
| Aantal pagina's | : | 368 |