HEEMKUNDEKRING OP DE BEEK PRINSENBEEK Beeldbank Bibliotheek

 

Aantal gevonden publicaties : 4   (uit: 638)	Uitgebreid zoeken
Gesorteerd op:  Boeknummer

1.

Boeknummer: 00408   Oude Gereedschappen Historie -- Werktuigen/Gereedschappen           (1995)    [Binne Kramer, drs. J. v.d. Kooi en Tekstwinkel G. Japiks] Het boek van Oude Gereedschappen 'Goed gereedschap is een verlengstuk van de handen' Veel mensen koesteren nostalgische gevoelens als het gaat over recente geschiedenis. Het is tijd die zijzelf, hun ouders of eventueel grootouders hebben meegemaakt Bij nostalgie horen herkenning, 'goede oude tijd'-gevoelens en beelden uit de jeugd. Deze in een romantisch waas gekleurde beelden worden over het algemeen als prettig ervaren; de scherpe kantjes zijn eraf. Het succes van de boekjes met oude foto's van het geboortedorp spreekt in dat opzicht boekdelen. Gevoelens over 'vroeger' zijn niet alleen gekoppeld aan beelden en foto s, ze hechten zich ook aan voorwerpen. Een op zichzelf simpele verzameling oude reclameborden zet het herinneringsproces op gang en verkrijgt zo een belangrijke meerwaarde. Op het platteland spreken met name oude gebruiksvoorwerpen zeer tot de verbeelding. Eeuwenlang gebruikten boeren en handwerkslieden dit materiaal bij hun dage- lijkse arbeid. Het verschil tussen de gebruiksvoorwerpen van nu en toen is groot. Handwerk Onze werktuigen worden doorgaans fabrieksmatig in grote aantallen geproduceerd. Ze zijn simpel te vervangen en missen het stempel van 'handwerk'. Handwerk staat tegenwoordig voor kwaliteit en persoonlijke betrokkenheid. De band tussen maker en gebruiker van het werktuig was destijds vele malen groter. Natuurlijk kunnen en willen we nu niet meer terug kunnen naar die 'goede oude tijd', maar af en toe bekruipt ieder van ons toch een gevoel van onbestemd verlangen naar vroeger. Elke periode in de geschiedenis kent zijn eigen cultuuruitingen. Ook de gebruikswerktuigen vallen hieronder, al zullen mensen in die tijd dat nauwelijks gerealiseerd hebben. Elke vakman - bakker, timmerman, schoenmaker, boer etcetera - beschikte over zijn eigen specifieke gereedschap. Dit materieel had in de loop der tijd vaak een heel proces van verfijningen ondergaan. In uiterlijke verschijning was het echter vrijwel gelijkgebleven. Vandaar ook dat wij het gemakkelijk herkennen. Niemand zal zich bij het zien van een ouderwetse ploeg afvragen waar die voor gebruikt werd en iedereen zal de functie van een melkbus kennen. Tegenwoordig ligt dat anders. In onze maatschappij neemt op allerlei gebied het aantal specialisaties toe met als gevolg een zich steeds verder uitbreidende 'gereed- schapskist' met een groter aantal moeilijk te identificeren werktuigen. Vroeger had gereedschap een min of meer vaste vorm en een vaste benaming, al was die wel gekoppeld aan een bepaalde streek met zijn eigen taal. Denk daarbij aan typi- sche plattelandsgebieden als De Achterhoek, Twente en Friesland met hun tientallen dialecten. Friesland heeft bovendien een eigen taal, die ouder is dan het Algemeen Beschaafd Nederlands. Omdat die taal het moeilijk heeft en omdat vele vroegere gereedschappen en gebruiksvoorwerpen niet meer in zwang zijn worden, worden hun namen met uitsterven bedreigd. Vraag tien willekeurige Friezen wat een 'tuolle' is en waarschijnlijk zullen slechts een paar van hen u kunnen vertellen dat een 'tuolle' een melkstoeltje is, een krukje op één poot waarop de boer zat te melken. Vroeger waren zulke woorden een begrip, ze hoorden bij de cultuurtaal. Inhoud (Van de volgende onderwerpen worden oude gereedschappen beschreven) Melken 1 Veehouderij 6 Jong- en kleinvee 13 Paarden 19 Land- en akkerbouw 30 Jagen en bestrijden 55 Veenafgraving en turfsteken 62 Woonerf en huishouding 74 Snoeien en houthakken 80 Rietbedekking 89 Barbier 95 Schoenmakerij 97 Klompenmakerij 105 Korven- en stoelenmakerij 110 Boter- en kaasmakerij 116 Maalderij en Broodbakkerij 121 Slagerij 128 Kuip-, wagen- en meubelmakerij 133 Metsel-, voeg- en stucadoorwerk 138 Timmeren 143 Verven 176 Smeden, koperslaan en loodgieten 185 Licht en elektriciteit 205 Stratenmaken 208 Volksvermaak 210 Column Books Leeuwarden;

2.

Boeknummer: 00437   Eej kul Historie -- Dialect           (1992)    [Th. Melis, Th. Borghouts] Eej kul. Un bredaos Lesboekske De Paoters Terrepetijn OW en Sjaggerijn OH Inhoud Voorwoord 7 Aonleiding 8 -Les 1 11 -Les 2 21 Spesjaole velomedelle 25 -Les 3 31 -Les 4 37 Sjaorel komtur bekaajt af 42 Karrenevalsmenuuke 44 -Les 5 45 Happeraote 51 Bredaose puuzul 52 -Les 6 55 Doejutzelluf kerstalleke 59 Wie gin neus 'et, 'eet gin aongezicht 66 -Les 7 67 'Aandwerrekbenoojig'ede 71 -Les 8 77 Ouwginnekus potkacheltje 85 -Les 9 89 Bredaos Leesplangeske 94 -Les 10 99 Roetmopke en de zeuve Reuzinne 106 Waorschouwelukke Tejofiele Lofzang 108 Sjaorel en ut grôte misverstaand 109 Heksaome 110 Oplossing Bredaose puuzul 112 Alfabeejtiese woordelijst 113 Heksaome-âântwoorde 119 Koolofon 120 Voorwoord 'Taal is gans een volk' Zo verschijnt dan, voor het ganse Bredase volk, een leerboek van het onvervalst 'Bredaos'. Het werk van de beide paters Terrepetijn en Sjaggerijn heeft een hoge graad van perfectie bereikt; zij hebben de ziel van onze stad en van de Bredanaars geraakt. Het is van grote waarde, dat onze belangrijkste cultuuruiting, de taal, voor onszelf en voor ons nageslacht wordt vastgelegd en bewaard. Tenslotte is het Nederlands uit de dialecten ontstaan en niet andersom! Het Bredaas is in de loop der eeuwen ontstaan en ontwikkeld. De eerste inwoners, in de elfde eeuw, gebruikten al Bredase kreten. Bij de vele belegeringen van onze stad heeft het Bredaas een functie vervuld; soms leidde dat tot bevrijding, soms ook tot verwarring! In het ruim van het Turfschip, zo is onlangs vastgesteld, werd er al plat 'Bredaos' gemompeld, hetgeen een groot voordeel voor het welslagen van de bevrijdingsactie betekende. In het huidige tijdsgewricht is het voor de nieuwe inwoners en de vele bezoekers, zeker tijdens de 'Kielegatse Karreneval'. een vereiste, dat zij het Bredaas machtig zijn. Ook voor degenen, die onze stad besturen is dit lesboek onmisbaar. Aldus leren ze tenminste gelijkluidende klanken voort te brengen! Het cursusboek, dat thans voor U ligt, vraagt veel aandacht, volharding en diepgaande studie, liefst vóór het binnenkort af te nemen examen. Het moet Uw geest vormen en verrijken, niet vullen! De pater-schrijvers verschuilen zich achtereen geestelijke status. Zo gebruiken zij het 'Bredaos' ook om hun gedachten te verbergen. Jawel: zij hebben nogal wat gedachten, die niet voor uitwisseling in aanmerking komen. Het zij hen gegund! W. Merkx, oud-burgemeester van Breda. Kielegats Taole Instituut;

3.

Boeknummer: 00604   Bikse Praot. Prinsenbeeks Dialectwoordenboek Cultuur -- 06.003           (2011)    [Piet de Nijs; ill. Jan van den Hoven; eindredactie Josien van Melis] Beschrijving van het Beeks Dialect. Bundeling van de Dialectenrubriek in Verenigingsblad De Klepel 1997-2007 door Piet de Nijs. VOORWOORD Tijden veranderen en ontwikkelingen staan niet stil. Onze leefwijze past zich daaraan aan en is niet meer hetzelfde als vijftig jaar geleden. Een belangrijk sprekend voorbeeld daarvan is het taalgebruik. Door de invloed van de media, mobiliteit en de komst van inwoners uit andere delen van het land naar Prinsenbeek veranderde de lokale omgangstaal. Het originele Bikse dialect -tot in de zestiger jaren gebruikt door vrijwel de gehele Prinsenbeekse bevolking- dreigt sindsdien ten onder te gaan dan wel zich sterk aan te passen aan het Algemeen Beschaafd Nederlands. Al is dit uiteraard een taal eigen -ook het Nederlands van 1950 is niet meer hetzelfde als dat van 2010- toch is het met het Biks dialect inmiddels vijf voor twaalf De basisschooljeugd van 2011 spreekt/verstaat nauwelijks nog Biks en het aantal sprekers/kenners van het Bikse dialect wordt snel minder. Het is dus de hoogste tijd om dit dialect op schrift te stellen in een woordenboek. Niet zozeer om anderen het Bikse dialect te leren, maar wel om het vast te leggen voor het nageslacht. Tien jaar lang verzorgde Piet de Nijs in het verenigingsblad 'De Klepel' van onze heemkundekring “OP DE BEEK” de dialectenrubriek. Hij is dan ook de kenner bij uitstek van het Bikse dialect en heeft al veel staaltjes van zijn kunde laten zien en vooral laten horen. Toen hij daarmee in 2007 stopte ontstond het idee om de rubrieken te bundelen. En nu -4 jaar later- is dit gerealiseerd met het verschijnen van dit boek. Piet heeft zich altijd gerealiseerd dat het geen gemakkelijke opgave is om een dialect te beschrijven. Immers een dialect is een gesproken levende taal en on- derhevig aan allerlei invloeden zoals afkomst, milieu en lokale binding. Maar om een dergelijke onmisbare en waardevolle bijdrage te kunnen leveren aan de Prinsenbeekse cultuurhistorie moet men zich hierover heen zetten en doen wat men kan. Zich bewust zijnde van de beperkt- en onvolkomenheden van dit boek heeft hij het daarom toch aangedurfd en dat verdient onze waardering zeer. Josien van Melis heeft er een voor iedereen toegankelijk, overzichtelijk en goed leesbaar boekwerk van gemaakt en toepasselijke en treffende tekeningen van Jan van den Hoven verfraaien het geheel. De dank van het bestuur van de Heemkundekring 'OP DE BEEK' en zeker ook van alle lezers gaat uit naar de auteur, samensteller en illustrator en al dege- nen die hun medewerking gegeven hebben. Ad van Melis, Voorzitter Heemkundekring 'OP DE BEEK'. INLEIDING Een gesproken taal. In tegenstelling tot het Algemeen Nederlands, dat bestaat uit een geschreven en gesproken component, bestaat een dialect alleen uit spraak. Het is een bijzondere spraak van een streek of plaats, voor zover ze afwijkt van de algemene of landstaal. De bijzondere spraak uit zich niet alleen in de uitspraak, maar ook in de zinsbouw. De fonetiek (klankkleur) speelt hierbij een grote rol. Uit de omschrijving van dialect blijkt ook dat het gesproken wordt in een bepaalde streek (in ons geval West-Brabant) en een bepaalde plaats (Prinsenbeek). Uitgangspunten. Dialecten worden bedreigd. Eind vorige eeuw kreeg men dat in de gaten en daardoor kwam er steeds meer aandacht voor. Ook bij onze in 1996 opgerichte heemkundekring was er vanaf het begin al sprake van dat het dialect een belangrijk aspect van de Prinsenbeekse heemkunde is. In het verenigingsblad De Klepel is vanaf het begin daar heel veel aandacht aan gegeven. Dit dialectwoordenboek is dan ook in eerste instantie bedoeld en van essentieel belang om het dialect vast te leggen voor het nageslacht. Opgetekend werden de woorden en zinnen die qua uitspraak en zinsbouw in het in Prinsenbeek gesproken dialect opvallend afwijken van het Algemeen Nederlands. Hoewel subjectiviteit uiteraard een rol speelt is zoveel mogelijk getracht objectief te zijn. De uitspraak van een bepaald woord kan dus van persoon tot persoon verschillend zijn evenals de zinsbouw en de woordenschat, bijvoorbeeld door de invloed van een nabuurdialect in een bepaalde wijk. In een tijd dat het dialect nog vrijwel de enige taal was waarvan de lokale gemeenschap zich bediende en de communicatiemiddelen zeer beperkt waren, was de afstand tussen Westrik en Strijpen immers relatief groot. Begrenzingen van het lokale dialect zijn daardoor ook niet aan te geven en is in dit kader ook niet wenselijk. Aangezien de complexiteit van een taal of dialect zo groot is en ook te zeer afhankelijk is van het milieu waarin het dialect werd gesproken, is volledigheid vrijwel niet haalbaar gebleken. Bewust is er voor gekozen om dit boek zo eenvoudig mogelijk te houden. Het voerde dan ook te ver om er een wetenschappelijke benadering aan toe voegen, omdat dit meer een taak is voor een neerlandicus. Hoewel zoveel mogclijk rekening werd gehouden met de 'Referentiespelling voor Brabantse dialecten' zijn er hier en daar afwijkingen. Soms is dit voor het weergeven van een klank in een woord nodig. Bij het noteren van de dialectwoorden in de woordenlijst is uitgegaan van het zo dicht mogelijk bij de uitspraak blijven. Samenstelling. De basis van het boek vormt de dialectrubriek die gedurende meer dan 10 jaar in de Klepel (het kwartaalblad van Heemkundekring 'OP DE BEEK') verscheen. Deze rubriek werd gedurende al die jaren verzorgd door Piet de Nijs. De door hem opgetekende woorden werden verzameld en geordend door Josien van Melis en door haar tot een woordenboek samengevoegd. De intentie van zowel de optekenaar als de redacteur was om zoveel mogelijk van het Prinsenbeeks dialect op schrift te stellen en zij hebben verder in geen enkel opzicht de pretentie dat het boek alles uitputtend beschreven heeft en maatgevend zou zijn. Op meerdere plaatsen wordt het boek verlevendigd door liedjes, versjes en aanvullingen. Jan van den Hoven zorgde voor passende illustraties. Met deze combinatie is getracht het boek aangenaam leesbaar te maken. Handleiding. a. Het woordenboek bestaat uit twee onderdelen: Dialect-Nederlands en Nederlands-Dialect. b. Het dialect is fonetisch beschreven, wat wil zeggen dat de uitspraak/klankkleur is opgetekend. c. In de woordenlijst zijn geen woorden opgenomen die beginnen met c, q, x en y, omdat ze respectievelijk uitgesproken worden als een s of k, k, ks, ei of ij. d. Speciale aandacht kreeg de letter 'h'. Hoewel deze doorgaans in de West-Brabantse dialecten niet wordt uitgesproken, bleek toch dat in het Prinsenbeeks dialect in sommige woorden de 'h' duidelijk hoorbaar was (bijv, in het woord uhiibl{e'). e. Lidwoord 'een' kan worden: 'ne - nen - un - tinne - nn' dit is terug te vinden in de verklarende zinnen. f. Bij werkwoorden wordt de 'n' aan het einde en bij de vervoeging van werkwoorden de 't' aan het einde meestal niet uitgesproken. g. In de verklarende tekst wordt het dialect cursief aangegeven. h. Om het dialectwoord in een juiste context te plaatsen zijn in de verklarende tekst zinnetjes opgenomen. Heemkundekring Op de Beek;

4.

Boeknummer: 30040   DE KLEPEL 10e jaargang nummer 40 De Klepel           (2006)    [Bestuur, Redactie, Fons Lotstra, Jaap Koemans, Kees Nagelkerke, Henriette Kegge, Gonnie Tankink-van den Goorbergh, Piet de Nijs] INHOUDSOPGAVE pag. 1 Van het bestuur (bestuur) pag. 13 Aanvulling Toetenboek (redactie) pag. 16 Teksten liedjes jubileumviering (Fons Lotstra, Jaap Koemans) pag. 21 Activiteitenhistorie (redactie) pag. 23 Gedecoreerden 'Op de Beek' (redactie) pag. 24 Weet u alles over Prinsenbeek? (Kees Nagelkerke) pag. 28 Ziengen (Henriette Kegge) pag. 30 De Markt in mijn herinnering (Gonnie Tankink-van den Goorbergh) pag. 36 Dialect (Piet de Nijs) Heemkundekring Op de Beek;

Uitgebreid zoeken